එංගලන්තයේ වික්ටෝරියා රැජිණ, චාල්ස් ඩාවින් සහ ඇල්බට් අයින්ස්ටයින් කියන මේ තුන් දෙනාගේම එක සමානකමක් තියෙනවා.
ඒක මොකද්ද කියලා දන්නවද?
මේ තුන් දෙනාම විවාහ වුනේ එයාලගේ ලේ ඥාතින් එක්ක.
දෙමාපියන්ගේ සහෝදර, සහෝදරියන්ගේ ළමයි (cousin) තමයි සාමාන්‍යයෙන් ලේ ඥාතීන් කියලා කියන්නේ.
.
.
📌 ලේ ඥාතීන් අතර වෙන විවාහ ඔය කියන තරම්ම නරකද?
+ ඔව්.
ඒ වගේ දෙන්නෙක් විවාහ වුනොත් ඒ පරම්පරාවේ තියෙන නිලීන රෝග උපදින දරුවන්ට බලපාන්න පුළුවන්.
Autosomal recessive කියලා ඉංග්‍රීසි වලින් කියන නිලීන ජාන හරහා ඇති වෙන ජානගත රෝග මේ හින්දා වෙන්න පුළුවන්.
අපි ටිකක් මේ නිලීන රෝග කතාව සරලව තේරුම් ගමු.👇
▶ ලේ ඥාතීන් අතර විවාහයක් උනාම වැඩේ තියෙන්නේ, තමන්ට ජානගත රෝගයක් නැතත්, තමන්ගේ විවාහයෙන් හම්බෙන ළමයින්ට ජානගත රෝගයක් උරුම වෙන්න පුළුවන්.
තමන්ගේ ඇඟේ මතු වෙලා නැති රෝගයක් වුනත් දරුවන්ට හැදෙන්නේ පුළුවන්.
ඒක වෙන්නේ මෙහෙමයි.
▶ තමන්ට ජානගත රෝගයක් හැදෙන්න නම් ඒ රෝගය හදවන්න පුළුවන් ජාන සෙට් 2 ක්ම ඔයාගේ ඇඟේ තියෙන්න ඕනා. හැබැයි ඔයාගේ ඇඟේ තියෙන්නේ රෝගය හදවන්න පුළුවන් ජාන සෙට් 1 යි නම්, ඔයාට ඒ රෝගය මතු වෙන්නේ නැහැ.
අපි හිතමු ඔයා විවාහ වෙන්න ඉන්න ලේ ඥාතී කෙනාගේ ඇඟේත් මේ රෝගය හැදෙන්න පුළුවන් ජාන සෙට් 1ක් තියෙනවා. එයාගේ ඇඟේ ත් තියෙන්නේත් රෝගය හදවන්න පුළුවන් ජාන සෙට් 1ක් විතරක් හින්දා එයාටත් ඒ රෝගය මතු වෙන්නේ නැහැ.
▶ මේ වගේ වෙලාවක ඔයාලා දෙන්නම වාහකයෝ. හැබැයි ඔයාලා දෙන්නගෙන් එක්කෙනෙක්ටවත් ඒ රෝගය මතු වෙලා නැහැ. සරලවම නිලීන රෝග කියන්නේ ඕක තමයි.
.
.
📌 නිලීන රෝග මතු වෙන්නේ මොන වෙලාවටද?
▶ ලේ ඥාති දෙන්නගෙම ඇඟේ ජානගත රෝගයක් හදවන්න පුළුවන් ජාන සෙට් 1 ගානේ තිබ්බොත් එයාලට ලැබෙන්න ඉන්න දරුවට රෝගයක් හදවන්න පුළුවන් ජාන සෙට් 2ම උරුම වෙන්න ඉඩ තියෙනවා. එහෙම වුනොත් ලේ ඥාති දෙන්නගෙම ඇඟේ නැති රෝගයක් උනත් දරුවට හැදෙන්න පුළුවන්.
ලේ ඥාතී කම ළඟ වෙන තරමට දරුවට මේ විදියේ රෝග ඇති වීමේ අවදානම වැඩි වෙනවා.
.
.
📌නිලීන රෝග මතු වෙන්නේ ලේ ඥාතී විවාහ වලදී විතරද?
+ නැහැ.
මේක කියෙව්වම ඔයාට සමහර විට හිතෙන්න ඇති ඉතින් මේ වැඩේ වෙන්න ලේ ඥාතීන් දෙන්නක් වෙන්නම ඕනා නෑ. රෝගයක් හදවන්න පුළුවන් ජාන සෙට් තියෙන සාමාන්‍ය දෙන්නෙක් විවාහ වෙලා ළමයි හැදුවත් ඕක වෙන්න පුළුවන්නේ කියලා.
ඔව්.. ලේ ඥාතී නොවෙන විවාහයකින් ලැබෙන දරුවෙක්ටත් මේ දේ වෙන්න පුළුවන්, ඒත් එහෙම වෙන්න පුළුවන් අවදානම ලේ ඥාතීන්ගේ විවාහයකින් ලැබෙන දරුවෙක් රෝගී වීමට වඩා ගොඩක් අඩුයි.
මොකද ලේ ඥාතීන්ගේ ජාන සමාන වෙන්න වැඩි ඉඩක් තියෙන හින්දා..
.
.
📌හැම ලේ ඥාතීන්ගේ විවාහයකදිම මේ දේ ළමයින්ට වෙනවද?
+ නැහැ... හැමෝටම ඒක වෙන්නේ නැහැ.
මොකද ජානගත රෝගයක් හදවන්න පුළුවන් ජාන සෙට් එකක් ඔයාගේ ඇඟේ තිබ්බට ඔයා විවාහ වෙන ලේ ඥාතී කෙනාගේ ඇඟේ ජානගත රෝගයක් හදවන්න පුළුවන් ජාන සෙට් නැත්නම් දරුවන්ට ජානගත රෝගයක් උරුම වීමේ අවදානමක් නැහැ.
මේ උඩ කිව්ව දේට අමතරව දරු උපත් වල සංකුලතා birth effects, අංගවිකල දරුවන් බිහි වීම, තැලසීමියා වගේ රෝග මේ වගේ විවාහ නිසා වෙන්න පුළුවන්.
📌 ලේ ඥාති දෙන්නෙක් විවාහ වෙන්න එපාද?
ජාන පරීක්ෂණයක් කරලා ඉස්සරහට ඇති වෙන්න පුළුවන් රෝග මොනාද කියලා කලින් දැන ගන්න පුළුවන්. හැබැයි 100% ක්ම ඇති වෙන්න පුළුවන් රෝග දැන ගන්න තරම් පහසුකම් ලංකාවේ දැනට නැහැ. සමහර රෝග ගැන විතරයි දැනට ලංකාවේ තියෙන දේවල් වලින් අවබෝධයක් ගන්න පුළුවන්.
කවුරු හරි කෙනෙක්ට ඒ ගැන පරීක්ෂාවක් කරගෙන වැඩි දුර විස්තර දැන ගන්න ඕනා නම් Genetic counseling , ජානගත රෝග සම්බන්ධ උපදේශන සේවාවකට යොමු වෙලා ඒ ගැන කතා කර ගන්න පුළුවන්.
ඒත් හැම දෙයක් ගැනම දැන ගන්න විදියක් නැති එක තමයි ප්‍රශ්නය.
ඒ හින්දා ලේ ඥාතීන් අතර වෙන විවාහ ගැන විද්‍යාත්මකව දෙයක් කිව්වොත් ඒ දේවල් එච්චර සුදුසු නැහැ කියන එක තමයි කියන්න තියෙන්නේ.
මේ දැනුම අනිත් අය එක්කත් share කරන්න.✅